Nowe zasady opodatkowania VAT opakowań zwrotnych objętych systemem kaucyjnym

Jestem czynnym podatnikiem VAT. Sprzedaję towary spożywcze w opakowaniach zwrotnych. Czy wprowadzenie systemu kaucyjnego w ramach ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi ma wpływ na rozliczanie VAT?

Jeżeli Czytelnik sprzedaje napoje w szklanych butelkach o pojemności do 1,5 l objętych systemem kaucyjnym, to jest zobowiązany stosować nowe zasady opodatkowania VAT opakowań zwrotnych. W innych przypadkach zastosowanie mają dotychczasowe regulacje w VAT dotyczące opakowań.

Zasady działania systemu kaucyjnego w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi określa ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1852).

Mianowicie przy sprzedaży produktów będących napojami w opakowaniach jednorazowego albo wielokrotnego użytku (butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 l włącznie z ich zakrętkami/wieczkami z tworzyw sztucznych, metalowych puszkach o pojemności do 1 l, szklanych butelkach wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l) jest pobierana kaucja (tj. określona kwota pieniężna). Kaucja ta zwracana jest użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu opakowania objętego tym systemem lub odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego tym systemem.

Konsekwencją powyższych zmian są nowe zasady rozliczania VAT od opakowań zwrotnych wielokrotnego użytku objętych systemem kaucyjnym. W wyniku nowelizacji ustawy o VAT wprowadzono nowe definicje, uregulowano zasady ustalania podstawy opodatkowania VAT oraz określono nowe obowiązki ewidencyjne. Obowiązują one od 13 października 2023 r. Pisaliśmy na ten temat w BI nr 27 z 20 września 2023 r.

Nowe definicje ustawowe

Na potrzeby ustawy o VAT wskazano, że przez opakowanie wielokrotnego użytku rozumie się butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra, objęte systemem kaucyjnym (w rozumieniu art. 8 pkt 13a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi; Dz. U. z 2023 r. poz. 1658 ze zm.).

Z kolei wprowadzającym produkty w opakowaniach na napoje jest podatnik będący podmiotem, o którym mowa w art. 8 pkt 21a lub 21b ww. ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, uczestniczący w ww. systemie kaucyjnym, tj. przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje:

jednorazowego albo wielokrotnego użytku (butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 l włącznie z ich zakrętkami/wieczkami z tworzyw sztucznych, metalowych puszkach o pojemności do 1 l, szklanych butelkach wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l), będących napojami;
wielokrotnego użytku (butelkach szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l), będących napojami, dokonujący wyłącznie sprzedaży bezpośredniej polegającej na dostarczaniu napojów w opakowaniach do miejsca ustalonego między tym wprowadzającym a nabywającym i jednocześnie odbieraniu przez tego wprowadzającego opakowań po produktach tego samego rodzaju, wprowadzonych do obrotu przez tego samego wprowadzającego.

Z kolei odpad opakowaniowy to odpad opakowaniowy w rozumieniu art. 8 pkt 8 ww. ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (tj. opakowania lub materiały opakowaniowe, stanowiące odpady w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, z wyjątkiem pozostałości powstających w procesie produkcji) powstały z opakowania wielokrotnego użytku i zwracany w ramach systemu kaucyjnego.

Zasady ustalania podstawy opodatkowania VAT

W wyniku nowelizacji ustawy o VAT uregulowano, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania wielokrotnego użytku, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w tym opakowaniu.

W przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania wielokrotnego użytku, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje podwyższa podstawę opodatkowania o wartość tego opakowania (przez niezwrócenie opakowania wielokrotnego użytku rozumie się również zwrot odpadu opakowaniowego). W tej sytuacji wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje określa wysokość zmiany podstawy opodatkowania na ostatni dzień roku przez określenie różnicy między liczbą wprowadzonych do obrotu a liczbą zwróconych w danym roku opakowań wielokrotnego użytku. Jeżeli liczba zwróconych w danym roku opakowań wielokrotnego użytku jest większa od liczby wprowadzonych do obrotu w danym roku opakowań wielokrotnego użytku, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje uwzględnia tę różnicę przy ustaleniu wartości podstawy opodatkowania dla kolejnego roku.

Należy także podkreślić, iż w ustawie o VAT pozostawiono dotychczasowe regulacje dotyczące ustalania podstawy opodatkowania VAT w przypadku opakowań. Z przepisów tych wynika, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w opakowaniu zwrotnym, pobierając kaucję za to opakowanie lub określając taką kaucję w umowie dotyczącej dostawy towaru. W przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania:

w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania - jeżeli tego opakowania nie zwrócono w terminie określonym w umowie;
60. dnia od dnia wydania opakowania - jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania.

Dotychczasowe przepisy w zakresie ustalania podstawy opodatkowania VAT mają zastosowanie do opakowań zwrotnych innych niż butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra objęte systemem kaucyjnym.

Powyższe znajduje potwierdzenie w informacji zamieszczonej na stronie internetowej Prezydenta (www.prezydent.pl ), w której wyjaśniono, że zmiany w ustawie o VAT są konsekwencją wprowadzenia rozwiązań dotyczących systemu kaucyjnego i nie zmieniają zasad obowiązujących dla opakowań zwrotnych, które nie będą objęte tym systemem lub w przypadku których wprowadzający produkty w tych opakowaniach nie zdecydują się na przystąpienie do tego systemu. Zmiany ustawy o VAT dotyczą tylko opakowań wielokrotnego użytku (szklanych butelek o pojemności do 1,5 l) objętych systemem kaucyjnym i określają pewne zasady ustalania podstawy opodatkowania dla tych opakowań.

Ewidencja opakowań

Nowelizując ustawę o VAT wprowadzono nowy obowiązek ewidencyjny. Mianowicie wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje jest obowiązany prowadzić ewidencję w postaci elektronicznej zawierającą dane niezbędne do określenia wysokości zmiany podstawy opodatkowania (w tym o wprowadzonych do obrotu opakowaniach wielokrotnego użytku z podziałem na rodzaje tych opakowań, o ich liczbie i wartości opakowań, za które pobrano kaucję w danym roku oraz o zwróconych opakowaniach wielokrotnego użytku, z podziałem na rodzaje opakowań, o ich liczbie i wartości opakowań, za które zwrócono kaucję w danym roku). W ewidencji tej trzeba także uwzględniać dane o zwróconych odpadach opakowaniowych, z podziałem na rodzaje odpadów opakowaniowych, o ich liczbie i kwotach należności zwróconych z tytułu zwrotu odpadów opakowaniowych w danym roku.

Podatnik zobowiązany jest udostępnić ww. ewidencję drogą elektroniczną na każde żądanie organu podatkowego. Musi ponadto przechowywać ją przez okres 5 lat od zakończenia roku, w rozliczeniu za który wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje określił wysokość zmiany podstawy opodatkowania wynikającą z różnicy między liczbą wprowadzonych do obrotu a liczbą zwróconych w danym roku opakowań wielokrotnego użytku.