Jak jest opodatkowana sprzedaż towarów używanych w 2014 r.

Od 1 stycznia 2014 r. zmianie uległo brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Na mocy tego przepisu, obecnie zwolniona z VAT jest dostawa towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zauważmy, że ww. przepis nie odnosi się już do towarów "używanych". W konsekwencji ust. 2 tego artykułu (w brzmieniu obowiązującym do końca 2013 r.), który określał, jakie towary należy uznać za używane na potrzeby stosowania zwolnienia z VAT, został z dniem 1 stycznia 2014 r. uchylony.

WAŻNE: W 2014 r. podatnik może zastosować zwolnienie z VAT do sprzedaży towaru kupionego stosunkowo niedawno (np. miesiąc temu). Aby zastosować to zwolnienie, muszą być spełnione łącznie dwa warunki, tj.:

• towar był wykorzystywany wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku,
   
• przy nabyciu (imporcie, wytworzeniu) tego towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT.
  

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię, a mianowicie na to, że omawiane zwolnienie może być stosowane tylko do towarów wykorzystywanych do działalności zwolnionej. Nie ma tu mowy o wykorzystywaniu towarów do czynności pozostających poza regulacjami ustawy o VAT. Problem zatem może pojawić się np. przy sprzedaży towarów kupionych przez organy władzy publicznej, które to organy, w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, nie są uznawane za podatnika VAT (art. 15 ust. 6 ustawy o VAT). Będzie można jedynie bronić tezy, że sprzedając towary służące realizacji ww. zadań, podmioty te nie występują w roli podatnika, co skutkowałoby tym, że sprzedaż tych towarów w ogóle nie podlega regulacjom ustawy o VAT. Nie wiadomo jednak, czy tak będą przyjmowały organy podatkowe, zwłaszcza że wyłączenie ww. organów poza grono podatników nie dotyczy czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W ustawie o VAT nie ma przepisów, które stanowiłyby o tym, że w 2014 r. sprzedaż samochodów osobowych (i niektórych innych pojazdów samochodowych), przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia VAT w części, jest zwolniona z VAT. Możliwe jednak, że takie zwolnienie zostanie wprowadzone, gdyż przewiduje je projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz szczegółowych warunków stosowania tych zwolnień (projekt dostępny na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji - http://legislacja.rcl.gov.pl). Zgodnie z tym projektem, zwolnieniem ma być objęta - podobnie jak obecnie - dostawa samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych, przy nabyciu których przysługiwało prawo do odliczenia 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł (lub odpowiednio 50%, nie więcej niż 5.000 zł). W stosunku do regulacji obowiązujących do końca 2013 r., ww. zwolnienie nie odnosi się już do "towarów używanych", a tym samym nie ma już warunku czasowego jego zastosowania (czyli sprzedaż ww. samochodu już np. po pierwszym miesiącu używania może być zwolniona z VAT).

Jeżeli ww. zwolnienie zostanie wprowadzone w proponowanym brzmieniu, to zakres zwolnienia przysługującego dla dostawy samochodów będzie szerszy, niż przy dostawie innych towarów, przy nabyciu których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia. Nie będzie tu bowiem warunku, że zwolnienie przysługuje tylko w sytuacji, gdy samochód był wykorzystywany wyłącznie na cele działalności zwolnionej z VAT.

Zaznaczamy jednak, że nie wiadomo, czy ww. zwolnienie zostanie wprowadzone. W uzasadnieniu do ww. projektu wskazano bowiem, że ostatecznie kwestia zasad opodatkowania dostawy samochodów używanych, w stosunku do których przysługiwało ograniczone prawo do odliczenia VAT, zostanie uregulowana nową propozycją legislacyjną w związku z pracami implementującymi decyzję derogacyjną dotyczącą samochodów.

Nieodpłatne przekazanie towaru generalnie jest opodatkowane na tych samych zasadach, co ich sprzedaż, jeżeli od nabycia (wytworzenia, itp.) podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT (nie dotyczy przekazywanych nieodpłatnie próbek i towarów o małej wartości - tę kwestię tu pomijamy).

Przy nieodpłatnym przekazaniu ww. towarów stosuje się generalnie tę samą stawkę VAT, co przy jego sprzedaży. Możliwe jest stosowanie także przysługujących zwolnień z VAT. Zauważmy jednak, że jeżeli przy nabyciu towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, to jego nieodpłatne przekazanie w ogóle nie podlega opodatkowaniu (nie może być zatem stosowane także zwolnienie z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, ani żadne inne).

WAŻNE: Jeżeli przy zakupie towaru nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, to jego nieodpłatne przekazanie nie spowoduje konieczności wykazania VAT należnego. Nie ma tu znaczenia, czy towar ten w ogóle był wykorzystywany w firmie, a jeżeli tak - do jakich celów (opodatkowanych, czy zwolnionych) i jak długo.

W związku z tym, że ww. przekazania nieodpłatne nie są opodatkowane, to podatnik, który będzie zamierzał sprzedać towar, przy nabyciu którego nie przysługiwało mu prawo do odliczenia, powinien przeanalizować, czy nie będzie korzystniejsze najpierw "wycofanie" danego towaru z firmy i przekazanie go na cele prywatne, a dopiero później dokonanie jego sprzedaży (w ramach rozporządzania prywatnym majątkiem). Aby jednak ten sposób rozliczenia VAT nie był kwestionowany, dany towar faktycznie powinien być "przekazany na cele prywatne", a nie jedynie "wycofany" z firmy w celu jego sprzedaży.

Trzeba przy tym pamiętać, że sprzedając towar w ramach majątku prywatnego może u nabywcy powstać obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (z możliwością zastosowania przysługujących zwolnień od podatku - np. gdy przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma, a podstawa opodatkowania, którą najczęściej jest cena rynkowa, nie przekroczy 1.000 zł).