Przegląd Podatku Dochodowego nr 20 (332) z dnia 20.10.2012

Wspólne rozliczenie małżonków - plusy i minusy

Możliwość wspólnego rozliczenia dochodów przez małżonków stanowi uprawnienie, z którego mogą oni skorzystać po spełnieniu łącznie następujących warunków:

1) istnienia między nimi przez cały rok podatkowy wspólności majątkowej,

2) pozostawania w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (wyjątek dotyczy śmierci jednego z małżonków w trakcie roku),

3) wyrażenia w zeznaniu podatkowym wniosku o łączne opodatkowanie dochodów w terminie przewidzianym dla złożenia tego zeznania,

4) niepodlegania przez żadnego z małżonków przepisom:

a) umożliwiającym rozliczanie dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatkiem liniowym,

b) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (z wyjątkiem opodatkowania przez małżonka lub małżonków nieprowadzących pozarolniczej działalności gospodarczej zryczałtowanym podatkiem przychodów z najmu i dzierżawy),

c) ustawy o podatku tonażowym.

Możliwość wspólnego opodatkowania (po spełnieniu wymienionych warunków) mają również małżonkowie:

• którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,
   
• z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej,

jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Korzyści ze wspólnego rozliczenia dochodów

Preferencyjny sposób rozliczenia się daje małżonkom realne korzyści podatkowe wtedy, gdy:

1) różnice w wysokości osiąganych przez nich dochodów mają wpływ na wysokość podatku określanego według skali podatkowej,

2) jeden z małżonków z uwagi na niewielki dochód nie wykorzysta przy indywidualnym rozliczeniu należnych mu odliczeń od podatku.

Określona przez ustawodawcę skala podatkowa (art. 27 ust. 1 updof) ma zastosowanie zarówno do podatników składających indywidualnie zeznania roczne, jak i do małżonków składających wspólne zeznanie. W przypadku wspólnego zeznania małżonków podatek określa się w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków (po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z nich, kwot pomniejszających dochód).

Sposób obliczenia podatku dochodowego wynikający z zastosowania skali podatkowej daje małżonkom wspólnie rozliczającym się niższy wymiar zobowiązania niż w przypadku rozliczeń indywidualnych, gdy dochody jednego małżonka:

1) nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a drugi małżonek nie uzyska dochodów lub dochody drugiego małżonka nie przekroczą kwoty 3.091 zł (tj. dochodu, od którego podatek nie wystąpi z uwagi na kwotę zmniejszającą ten podatek),

2) przekroczą górną granicę pierwszego progu skali, a drugi małżonek nie uzyska żadnych dochodów lub dochody drugiego małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali.

Minusy wspólnego rozliczenia dochodów

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki (art. 26 Ordynacji podatkowej). W przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka (art. 29 ust. 1 Ordynacji podatkowej). Jeżeli podatnik rozliczy dochód indywidualnie, organ podatkowy nie ma uprawnień do dochodzenia ewentualnej zaległości podatkowej z majątku odrębnego drugiego małżonka.

Do majątku odrębnego zalicza się m.in.:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

3) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,

4) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków.

Natomiast wspólne rozliczenie dochodów małżonków skutkuje powstaniem sytuacji, w której organ podatkowy będzie miał prawo dochodzić ewentualnej zaległości podatkowej zarówno z majątku wspólnego, jak i majątków odrębnych każdego z nich. Określanie podatku na imię obojga małżonków oznacza ponadto, że dla prowadzenia egzekucji administracyjnej nie ma znaczenia, w jakim zakresie każdy z małżonków przyczynił się do powstania zaległości podatkowej. Nawet małżonek, który nie osiągnął żadnych dochodów, składając wspólne zeznanie roczne, musi liczyć się z możliwością prowadzenia egzekucji administracyjnej z posiadanego majątku odrębnego.