Przegląd Podatku Dochodowego nr 15 (519) z dnia 1.08.2020

Opodatkowanie zasiłku macierzyńskiego

Pracownica przed porodem pobierała zasiłek chorobowy. 1 lipca 2020 r. urodziła dziecko i obecnie otrzymuje zasiłek macierzyński wypłacany przez zakład pracy. Jak obliczyć zaliczkę na podatek od zasiłku macierzyńskiego? Czy przy jej obliczaniu powinniśmy uwzględniać koszty uzyskania przychodów oraz kwotę zmniejszającą podatek?

Zaliczkę na podatek od zasiłku macierzyńskiego oblicza się na takich samych zasadach jak od zasiłku chorobowego. Oznacza to, że nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów, a kwotę zmniejszającą podatek stosuje się, jeżeli pracownica złożyła pracodawcy oświadczenie PIT-2.

Zakład pracy od wypłacanych pracownicy zasiłków z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego, obowiązany jest obliczać i pobierać w ciągu roku miesięczne zaliczki na podatek dochodowy (art. 31 updof). Zasady ich obliczania zawiera art. 32 updof. Są one takie same dla zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Z przepisu tego wynika, że obliczając zaliczkę na podatek, pracodawca uwzględnia m.in. zryczałtowane koszty uzyskania przychodów. Koszty takie przysługują, w przypadku gdy podatnik uzyskuje przychody z tytułu stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej. Ich wysokość została określona w art. 22 ust. 2 pkt 1 i 3 updof. I tak, podstawowe koszty uzyskania przychodów wynoszą 250 zł miesięcznie, natomiast koszty podwyższone - 300 zł miesięcznie. Te ostatnie stosuje się, gdy pracownik złoży oświadczenie, że miejsce jego stałego lub czasowego zamieszkania położone jest poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i nie uzyskuje on dodatku za rozłąkę. Przy czym koszty podwyższone nie przysługują, gdy pracownik otrzymuje zwrot kosztów dojazdu do zakładu pracy, z wyjątkiem gdy zwrócone koszty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu.

Oświadczenie dla celów stosowania podwyższonych kosztów dostępne jest w programie DRUKI Gofin

Koszty uzyskania przychodów przysługują pracownikom z tytułu uzyskiwania przez nich przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Natomiast zasiłki z ubezpieczenia społecznego, w tym zasiłek macierzyński, zalicza się do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 i 2 updof. Zatem pracownicze koszty nie mogą być stosowane w odniesieniu do zasiłku macierzyńskiego (jak i zasiłku chorobowego). Tym samym w sytuacji gdy w danym miesiącu zakład pracy wypłaci pracownicy wyłącznie zasiłek macierzyński, to przy obliczaniu zaliczki na podatek od tego zasiłku nie uwzględnia kosztów uzyskania przychodów. Gdyby jednak pracownica obok zasiłku otrzymała także należności stanowiące przychód ze stosunku pracy, to pracodawca przy obliczaniu zaliczki na podatek powinien uwzględnić koszty uzyskania przychodów w odniesieniu do wypłat stanowiących przychody ze stosunku pracy. Wówczas jednak wysokość zastosowanych kosztów nie może przekroczyć wysokości przychodu ze stosunku pracy.

Co do kwoty zmniejszającej podatek, to stosuje się ją, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie PIT-2, w którym stwierdził, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika,
   
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
   
• nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podatek według skali podatkowej na podstawie art. 44 ust. 3 updof, tj. dochodów z działalności gospodarczej lub prywatnego najmu,
   
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
   
• ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.

Oświadczenia PIT-2 nie składa się co roku, jeżeli stan faktyczny wynikający z tego oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie. Miesięczna kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek to 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, o której mowa w art. 27 ust. 1b pkt 1 updof. W 2020 r. jest to 43,76 zł miesięcznie (525,12 zł x 1/12).

Kwotę tę w 2020 r. stosuje się przy obliczaniu zaliczki na podatek za miesiące od stycznia do miesiąca, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w danym zakładzie pracy przekroczył kwotę 85.528 zł. Za miesiące następujące po tym miesiącu - nie stosuje się kwoty zmniejszającej. Ponadto zakład pracy zaprzestaje stosowania kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli podatnik powiadomił go o zmianach stanu faktycznego wynikającego z oświadczenia.

Zatem przy obliczaniu zaliczki na podatek od zasiłku macierzyńskiego zakład pracy zastosuje kwotę zmniejszającą podatek, jeżeli pracownica złożyła mu w stosownym terminie oświadczenie PIT-2 i nie zachodzą okoliczności wyłączające możliwość jej stosowania.

Zasiłek macierzyński nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wynika to z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.) i art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373 ze zm.).

Generalnie, aby obliczyć miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy, w pierwszej kolejności należy ustalić dochód. Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku pracy oraz zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów oraz potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenia społeczne. Zauważmy jednak, że w sytuacji gdy w danym miesiącu pracownica otrzyma wyłącznie zasiłek macierzyński, to koszty uzyskania przychodów oraz składki na ubezpieczenia społeczne nie wystąpią. W tym przypadku przychód z tytułu zasiłku macierzyńskiego będzie stanowił dochód. Dochód ten (po zaokrągleniu do pełnych złotych) jest podstawą obliczenia zaliczki na podatek. Jeżeli pracownica złożyła płatnikowi oświadczenie PIT-2, to zaliczkę na podatek zmniejsza się o kwotę zmniejszającą podatek, tj. 43,76 zł.