Przegląd Podatku Dochodowego nr 18 (330) z dnia 20.09.2012

Nieopodatkowane świadczenia przysługujące rodzicom uczących się dzieci

Na podstawie odrębnych ustaw, rodzice mogą otrzymywać różnego rodzaju świadczenia na dzieci w wieku szkolnym. Zasadniczo wartość pieniężna takich świadczeń jest przychodem podatkowym w rozumieniu art. 11 ust. 1 updof. W określonych warunkach, osoby korzystające z tej pomocy nie zapłacą z tego tytułu podatku dochodowego.

1. Wyprawka szkolna

Do przychodów wolnych od podatku, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 40 updof, zaliczają się świadczenia pomocy materialnej m.in. dla uczniów, przyznane na podstawie przepisów o systemie oświaty, finansowane z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz ze środków własnych szkół.

Zakres tego zwolnienia obejmuje m.in. pomoc finansową na kupno podręczników do kształcenia ogólnego, jaką można uzyskać w ramach rządowego programu pomocy uczniom w 2012 r. - "Wyprawka szkolna". Zakres pomocy oraz tryb postępowania w sprawie jej udzielenia określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników (Dz. U. poz. 706), wydane na podstawie art. 90u ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.).

Przyznanie pomocy finansowej uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. Zwrot wydatków na zakup podręczników mogą otrzymać rodziny, w których dochód na osobę nie przekracza 351 zł, a w przypadku uczniów klas I szkoły podstawowej lub klas I ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia - 504 zł.

Krąg uczniów uprawnionych do uzyskania pomocy i jej maksymalną wysokość przedstawia poniższa tabela.

2. Dowóz dzieci do szkoły

Na mocy art. 21 ust. 1 pkt 40c updof, ze zwolnienia od podatku dochodowego korzystają kwoty otrzymane tytułem zwrot kosztów przejazdu, o których mowa w art. 17 ust. 3 i 3a ustawy o systemie oświaty.

Przepisy o systemie oświaty, do których odwołuje się ustawa o PIT stanowią, że gmina jest obowiązana zapewnić uczniom bezpłatny transport i opiekę w czasie przewozu lub zwrócić rodzicom (opiekunom) uczniów koszty przejazdu środkami komunikacji publicznej, w sytuacji gdy droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka, przekracza:

1) 3 km - w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych;

2) 4 km - w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjów.

Podobnie w przypadku uczniów niepełnosprawnych, o których mowa w art. 17 ust. 3a ustawy o systemie oświaty, obowiązkiem gminy jest zapewnienie tym uczniom bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu albo zwrot kosztów przejazdu rodzicom (opiekunom) niepełnosprawnych uczniów, jeżeli zapewniają oni dzieciom dowóz i opiekę. Zwrot kosztów przejazdu ucznia oraz jego rodzica (opiekuna) dokonywany jest na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) i rodzicami ucznia (jego opiekunami).

Warto podkreślić, że rodzice uczniów niebędących dziećmi niepełnosprawnymi, korzystają ze zwolnienia od podatku wyłącznie z tytułu zwrotu kosztów dojazdu dzieci do szkoły środkami komunikacji publicznej. W przypadku dzieci niepełnosprawnych zwolnieniem objęty jest zwrot kosztów niezależnie do środka komunikacji, jakim odbywa się ich przewóz. Potwierdza to interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 8 maja 2012 r., nr IPTPB2/415-107/12-2/TS, w której organ podatkowy wyjaśnił: "(...) zwolnieniem wynikającym z treści art. 21 ust. 1 pkt 40c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych objęty jest nie tylko zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, ale także zwrot kosztów transportu dziecka samochodem prywatnym rodziców dziecka. Nie w każdej bowiem sytuacji gmina może zapewnić dzieciom niepełnosprawnym, na których ciąży obowiązek szkolny, dowóz do najbliższej szkoły (ośrodka) bezpłatnym transportem oraz nie zawsze - z uwagi na stopień niepełnosprawności dziecka - możliwe jest dowożenie dziecka przez rodziców środkami transportu publicznego".

3. Posiłki w szkole

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 79 updof, wolne od podatku są świadczenia z pomocy społecznej. Na tej podstawie nie jest opodatkowany m.in. przychód z tytułu pomocy w zakresie dożywiania dzieci, w tym w formie posiłku spożywanego w szkole lub poza szkołą w ramach programu "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" realizowanego przez gminy przy pomocy ośrodków pomocy społecznej.

Wyjaśnijmy, że zgodnie z ustawą z dnia 29 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" (Dz. U. nr 267, poz. 2259 ze zm.), program ten będzie realizowany jeszcze do końca 2013 r. Celem programu jest wsparcie gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze socjalnym w zakresie dożywiania dzieci oraz zapewnienia posiłku osobom jego pozbawionym. Z regulacji powołanej ustawy wynika, że pomoc w zakresie dożywiania może być nieodpłatnie przyznana m.in. dzieciom do 7 roku życia oraz uczniom do czasu ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej, pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę nie przekracza kryterium dochodowego w wysokości 526,50 zł (150% x 351 zł).