Pożyczka od akcjonariusza dla prostej spółki akcyjnej

Prowadzimy działalność w ramach prostej spółki akcyjnej. Jeden z akcjonariuszy chce ją dofinansować, udzielając jej pożyczki. Czy nasza spółka jako spółka kapitałowa może skorzystać ze zwolnienia od PCC dotyczącego pożyczek udzielanych przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej?

TAK, przy tym nie przesądza tego wprost brzmienie ustawy o PCC (Dz. U. z 2024 r. poz. 295).

Generalnie pożyczka udzielona przez wspólnika spółce kapitałowej nie wiąże się z obowiązkiem zapłaty PCC. Zastosowanie może mieć wyłączenie od PCC z art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, a jeśli nie, wówczas pożyczka ta podlega zwolnieniu od PCC na podstawie art. 9 pkt 10 lit. i) ustawy o PCC. Przy tym prosta spółka akcyjna (PSA) nie została zaliczona do spółek kapitałowych na gruncie ustawy o PCC. Ze względu na prawo unijne polski ustawodawca nie mógł objąć PCC umowy prostej spółki akcyjnej ani jej zmian. Czynności te nie podlegają zatem PCC (por. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 5 grudnia 2023 r., nr 0111-KDIB2-3.4014.419.2023.1.BZ). Przy tym w przypadku spółek kapitałowych umowa pożyczki udzielona spółce kapitałowej przez wspólnika (akcjonariusza) nie jest kwalifikowana jako zmiana umowy spółki (jak ma to miejsce w spółkach osobowych), a po prostu jako umowa pożyczki.

Według art. 1a pkt 2 ustawy o PCC użyte w tej ustawie oznaczenie "spółka kapitałowa" oznacza spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską. Definicja ta nie jest w pełni zgodna z prawem unijnym. Przesądził to Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt C-357/13, uznając, że spółka komandytowo-akcyjna także zalicza się do spółek kapitałowych.

W związku ze wskazanym stanem prawnym udzielenie odpowiedzi na pytanie Czytelników w oparciu o samą ustawę o PCC wymaga uwzględniania regulacji unijnych i może rodzić spory pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. Jeden z takich sporów rozstrzygnął WSA w Gdańsku w prawomocnym wyroku z dnia 28 listopada 2023 r., sygn. akt I SA/Gd 660/23. W sprawie zakończonej tym orzeczeniem jedyny akcjonariusz udzielił PSA pożyczki środków pieniężnych w kwocie 320.000 zł. Umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego ze względu na okoliczności występujące w sprawie (por. art. 300⁶⁷ § 3 K.s.h. - Dz. U. z 2024 r. poz. 18). Od umowy notariusz pobrał PCC w wysokości 0,5% kwoty 320.000 zł, tj. 1.600 zł. Spółka złożyła wniosek o stwierdzenie nadpłaty w PCC. Jednak organy podatkowe (I i II instancji) odmówiły jej stwierdzenia. Spółka zaskarżyła decyzję organu II instancji do WSA w Gdańsku. Sąd ten uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu I instancji, zasądził też określoną kwotę na rzecz spółki tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Organy podatkowe uznały, że pożyczkę udzieloną spółce należy rozpatrywać jako "odrębne zdarzenie ujęte w katalogu czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o PCC" i że podatek został prawidłowo pobrany przez notariusza. WSA w Gdańsku nie zgodził się z taką argumentacją. Podkreślił m.in., że pożyczki w odniesieniu do wkładu kapitałowego nie podlegają podatkowi pośredniemu (takim jest m.in. polski PCC) w żadnej formie. Wynika tak z art. 5 pkt 1 lit. b) dyrektywy Rady 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 r. dotyczącej podatków pośrednich do gromadzenia kapitału (Dz. Urz. UE L. 2008 r. nr 46, str. 11). WSA w Gdańsku odwołał się też do jej art. 2 ust. 1 (zawierającego definicję spółki kapitałowej) oraz art. 7 ust. 1 (statuującego klauzulę stand still).

WSA w Gdańsku wskazał, że mające w sprawie zastosowanie przepisy prawa unijnego dają podstawę do stwierdzenia, że PSA jako spółka kapitałowa korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na zasadach przypisanych wszystkim spółkom kapitałowym, niezależnie od ich wyszczególnienia w definicji art. 1a ust. 2 ustawy o PCC. W związku z tym ponownie rozpoznając sprawę, organ musi uwzględnić, że pożyczka udzielona przez wspólnika PSA podlega zwolnieniu na zasadach dotyczących wszystkich spółek kapitałowych.